Dünyanın önde gelen sosyal girişimcilerini belirleyip destekleyen, onların çözümlerindeki farklı bakış açılarını yaygınlaştırarak herkesin değişimin parçası olduğu bir dünya inşa etmeyi amaçlayan Ashoka’nın Türkiye Programlar Direktörü Gizem Kendik Önduygu oldu. Gizem’i yakından tanımak ve gelecek vizyonuna dair paylaşımlarını duymak için aşağıdaki röportaja göz amayı unutmayın.
Ashoka Türkiye ekibine hoş geldin Gizem! Kendini tanıtabilir misin?
Yaklaşık 12 yıldır sivil toplum ve sosyal girişimcilik kesişiminde çalışıyorum ve bulduğum her fırsatta toplumsal dönüşüm odağında, üsttenci olmayan, katılımcı ve diyaloğa yönelik yöntemlerin nasıl kullanılabileceği üzerine tartışmayı, konuşmayı ve içerik üretmeyi çok seviyorum.
Ashoka Türkiye ekibine katılmadan önce 2010–2018 yılları arasında farklı ulusal ve uluslararası sivil toplum kuruluşlarında çocuk hakları, sürdürülebilir ve aktif yaşam, sivil katılım ve toplumsal cinsiyet alanlarında proje yönetimi, kaynak geliştirme, iletişim, savunuculuk ve etki ölçümleme süreçlerine liderlik ettim. Bu süreçte “Sivil toplum kuruluşlarının toplumsal dönüşümdeki rolü ne, ne tür mekanizmalar geliştiriyorlar, zihin haritalarını ve davranış pratiklerini değiştirmek için ne gibi yöntemler kullanıyorlar, ne tür güncel dayanışma ve ihtimam pratikleri üretiyorlar?” gibi soruların yanıtlarını arıyordum. Genel olarak hep güncel meselelerin ve bunların yaratıcı çözümlerinin peşindeydim. Bir taraftan yavaş yavaş gündemime sosyal girişimler girmeye başladı.
2018 yılında ise kurucu ekip üyesi olduğum Toyi adlı sosyal girişimde İletişim ve Etki Direktörlüğü görevlerini üstlendim. Oyuncak sektörünü daha kapsayıcı ve sürdürülebilir bir ekosisteme dönüştürmeyi hedefleyen Toyi’de sosyal etki, iletişim, topluluk katılımı ve iş geliştirme alanlarında sorumluluk aldım. Topluluk öncülüğünde programlar geliştirmekten döngüsel tasarım modelleri üretmeye birçok alanda yaratıcı süreçler tasarlama ve yürütme fırsatı buldum.
Profesyonel iş yaşamına ek olarak toplulukların bir parçası olmayı hep çok sevdim ve 12 yıllık kariyerim boyunca farklı şapkalarla, farklı sorumluluklarla topluluklar içerisinde yer aldım. Bisikletli Kadın İnisiyatifi, Oyun Savunucuları, Uluslararası Oyun Derneği, HundrED gibi çeşitli yerel ve uluslararası sivil toplum kuruluşlarının danışma kurullarında sorumluluk aldım. Çeşitli sivil inisiyatiflere, sosyal girişimlere ve STK’lara danışmanlık yaptım, mentorluk verdim; etki ve iletişim stratejilerini oluşturmalarında onlara eşlik ettim. Bugüne kadar yolumun kesiştiği, birbirimize eşlik ettiğimiz tüm sosyal girişimciler, aktivistler, inisiyatifler ve topluluk üyelerinden birlikte karar almanın, ortak üretimin, birbirimizin endişelerini duymanın ve birbirimize ihtimam göstermenin yeni yollarını öğrendim. Yolculuğuma tüm bu öğrendiklerimle devam ediyorum.
Ashoka’ya katılmakla ilgili düşüncelerini paylaşır mısın?
Ashoka’nın ortaya koyduğu, herkesin dönüşümün parçası olabildiği bir dünya vizyonu beni çok heyecanlandırıyor. Bence bu vizyon, içinde yaşadığımız yeni gerçeklikte yolumuzu bulabilmek, yeni oluşan eşitsizlikleri anlamak ve anlamlandırmaya yönelik özgün bir yaklaşım getiriyor.
Geçmiş büyük ölçüde tekrar ile tanımlanırken, bugün içinde yaşadığımız yeni gerçeklik katlanarak artan değişim ve karşılıklı bağlantılarla tanımlanıyor. Bu yeni gerçeklik hayatımızın her alanını etkilerken yeni eşitsizlikleri de beraberinde getiriyor. Bir tarafta değişime uyum sağlamak ve fark yaratmak için gereken bakış açısına ve becerilere sahip insanlar; diğer yanda ise bunlara erişemeyenler var. Bu yeni güç dinamiğini anlamayan veya değişime dayalı bu yeni düzene katkıda bulunmak için gerekli yeteneklere sahip olmayan insanlar çaresiz durumda. Sonuç olarak kendilerini dışlanmış ve geride kalmış hissediyorlar. Bu iki grup arasında büyüyen bölünme yeni bir eşitsizlik yaratıyor ve bunun sonucunda ortaya çıkan umutsuzluk ve kızgınlık, günümüzde yaşanan kutuplaşmaları doğuruyor. Bu ayrımı ortadan kaldırmak içinse herkesin fark yaratan (changemaker) olabileceğini göstermek çok kritik.
Ashoka topluluğu bu yeni eşitsizliklerin anlaşılması, ve herkesin katkıda bulunma ve fark yaratan olma becerilerine sahip olabilmesi için çalışmalar yürütüyor. Ben de kariyerim boyunca tek bir alana odaklanmak yerine genel olarak sivil toplumun çözüm yöntemleri üzerine meta seviyede akıl yürüttüğüm için böyle bir genel vizyon ve bunun farklı alanlara uygulanabilecek olması beni çok heyecanlandırıyor. Ashoka ile birlikte herkesin çeşitli alanlarda dönüşüme öncülük edebileceği bir dünya için çalışacak olmak benim için çok kıymetli. Bu yeni dönüşümü anlayıp anlamlandırmak isteyen herkesle diyalog başlatmak için sabırsızlanıyorum.
Ashoka’da neler yapmayı planlıyorsun? Seni hangi hayaller heyecanlandırıyor?
Ashoka bundan 42 yıl önce sosyal girişimcilik kavramını ortaya atmış olan organizasyon. Bu 42 yıllık çalışmaları içerisinde sistem dönüşümüne odaklanan insanları bulma ve destekleme konusunda çok deneyimi var. Bu sayede dünyanın en büyük sosyal girişimci ağı haline geldi. Şimdi, Ashoka Türkiye’nin desteklediği sosyal girişimcilerden, yani fellow’lardan öğrendiklerimizle herkesin fark yaratan olmak için donatıldığı ve güçlendiği bir dünyayı desteklemek adına sosyal girişimcileri, eğitimcileri, şirketleri, ebeveynleri ve gençleri bir araya getireceğimiz çalışmalar yürüteceğiz. Gerçekleştirmek istediğimiz programları aşağıdaki şekilde toparlayabiliriz:
Sistem dönüşümü odağında çalışan sosyal girişimcileri desteklemek
Sistem dönüşümü odağında çalışan fellow’lar Ashoka’nın her zaman odak noktalarından biri. Ashoka kurulduğu günden bugüne, bireysel olarak sistemleri değiştiren ve milyonlarca hayatı etkileyen 4000’e yakın fellow seçti ve onları destekledi. Ashoka Türkiye ise 30’dan fazla fellow’u ile birlikte hareket ediyor. Fellow’ların içinde olduğu Ashoka topluluğu, ortak iyilik için değişime öncülük eden ve her geçen gün daha fazla insanın, kurumun ve sektörün ilham aldığı bir kültürün yaygınlaşmasını teşvik ediyor. Ashoka Türkiye’nin yeni döneminde fellow seçim süreci öncelikli alanlardan biri olacak ve 2023 Kasım ayında yeni aday arama sürecini başlatacağız.
Herkesin fark yaratan olduğu bir dünya için çocuklar ve gençlerin ihtiyaç duydukları özgüven ve becerileri desteklemek
Ashoka, yeni eşitsizliğin değişime ayak uyduranlar ve uyduramayanlar arasında şekilleneceğini ve fark yaratan olmayı öğrenmenin okumayı öğrenmek kadar önemli olduğunu savunuyor.
Ashoka Türkiye olarak, herkesin bu yeni stratejik gerçekliği anlamasına ve ardından neler yapabileceklerini görmelerine yardımcı olmayı amaçlıyoruz. Bu amaçla ilk odak noktamız, her çocuğun, temel bir fark yaratan becerisi olarak bilinçli empati konusunda ustalaşmasını sağlamak olacak. Ayrıca gençlerin kendilerini fark yaratan olarak görmeleri için ihtiyaç duydukları bilgi ve becerileri sağlamak adına mümkün olduğu kadar çok sayıda ebeveyn, gençlik topluluğu, sivil toplum kuruluşu ve öğretmenle birlikte çalışmalar yürüteceğiz.
Her kişi ve kurumun, bireylerin fark yaratan becerileri geliştirmesinde payı olabileceğine inanıyoruz. Bunun için Ashoka fellow’ları, medya, kamu kurumları, öğretmenler, sivil toplum kuruluşları, ebeveynler, ebeveyn ağları, fark yaratan şirketler ve influencer’larla bir diyalog sürecine gireceğiz.
Toplumsal paradigmaları şekillendirmek
Ashoka’nın daha uzun ölçekli çalışmaları içerisinde ise herkesin dönüşüme öncülük edebileceği bir dünya için kalıplaşmış bakış açılarında değişiklikler yaratmak var. Ashoka fellow’larının sistem dönüşümü yaklaşımlarındaki kalıpları incelediğimizde görüyoruz ki toplumun genel olarak olayları nasıl anladığı ve kabul ettiğine dair paradigmaları değiştirmeye ihtiyaç var.
Ashoka Türkiye olarak yeni dönemde fellow’lar, genç fark yaratanlar, iş dünyası liderleri, sivil toplum çalışanları, akademisyenler, ebeveynler ve öğretmenlerden oluşan bir ağlar ağı vasıtasıyla göç, iklim, sağlık, toplumsal cinsiyet, teknoloji, yaşlanma, demokrasi ve diğer alanlarda yeni paradigmaların yaygınlaştırılmasını içeren çalışmalar yürüteceğiz.
