Paris Equity Checker: “Türkiye, İklim Hedeflerinde Geride Kalan Ülkeler Arasında Yer Alıyor”

Paris Equity Check(PEC) güncel versiyonuna göre Çin, Rusya, Suudi Arabistan, Türkiye, Vietnam ve İran halen +5°C küresel ısınmayla ilişkili iklim planları olan ülkeler arasında yer alıyor.

Paris-Equity-Check.org, ülkelerin Ulusal Katkı Beyanları’nı (sera gazı azaltım hedeflerini) değerlendiriyor. En son değerlendirmesinde, gelişmiş ülkelerin çoğunun, son 18 ay içinde hedeflerini yükseltmelerine rağmen, BM tarafından kabul edilen 1,5°C ısınma sınırına uygun planların hala çok uzağında olduklarını ortaya koyuyor. Özellikle ABD, Kanada, Avustralya, AB, Almanya ve İspanya 2.1°C- 3,4°C ısınma aralığına uygun planlar üzerinde çalışıyorlar. Kasım ayında yayınlanan COP27 Sharm El-Sheikh Uygulama Planı, küresel olarak daha iddialı emisyonlar için işbirliğini hızlandırmanın temel bir ön koşulu olan 1,5°C sınırına ulaşma ve kayıp ve zarar finansmanı sağlama ihtiyacının altını çiziyor.

Dünyanın en yoksul ülkelerinin çoğunluğu 1,5°C sınırını karşılama yolunda ilerliyor, ancak yeterli düzeyde mali destek olmadan 2020’ler ve 2030’lar boyunca karbon yoğun kalkınma yollarını izleyebilir ve “şu anda adil” 2030 hedeflerinden sonra adil emisyon seviyelerini aşabilirler.

PEC, BM’nin IPCC 5. Değerlendirme raporunda sunulan üç ilkeye dayanarak hedeflerin adilliğini ve iddiasını derecelendirir:

Bir ülkenin daha hızlı sera gazı azaltımı sağlama ‘kabiliyeti’

Kişi başına düşen tarihsel ‘sorumluluk’ emisyonları

Kalan karbon alanına erişimde ‘eşitlik’.

Ulusal Katkı Beyanları’nın ana bulguları:

• AB Ulusal emisyon hedefleri: İlk kez ele alınan ulusal emisyonlar, Danimarka için 1,4°C ile Macaristan için 3,7°C arasında değişiyor. Fransa ve Portekiz 2,4°C, Almanya 2,1°C ve Litvanya 2.9°C’dir.
• Zengin ülkeler: AB’nin Ulusal Katkı Beyanı 3,2°C’den 2,3°C’ye; ABD’ninki 4°C’den 3,4°C’ye, Avustralya’nınki 4,5°C’den 3,2°C’ye, Yeni Zelanda’nınki >5°C’den 3,3°C’ye, Kanada’nınki 5°C’nin üstünden 3,1°C’ye düştü. Bu aktörler, bırakın 1,5°C’yi, 2°C’nin çok altına uyum sağlamak için çok daha fazla çaba sarf edilmesi gerektiğine dair önemli bir ilerleme gösterdi.
• En az gelişmiş ülkeler: Bu ülkelerin çoğunun NDC’leri 1,5°C’ye oldukça yakındır. Bu, düşük mevcut ve geçmiş emisyonlarının yanı sıra kişi başına düşen düşük GSYH’lerini yansıtıyor. Azaltım için zorlukları 2030’dan sonra zorluklar görmeye başlayacaklar, ancak yatırımlar ve uluslararası destek acil olarak gerekiyor.
• Orta gelirli ülkeler: Rusya, Çin, Tayland, Vietnam ve Orta Doğu ve Kuzey Afrika’daki çoğu ülkenin Ulusal Katkı Beyanları ciddi bir çaba eksikliği gösteriyor.

IPCC Uyarısı

BM’nin IPCC iklim bilimi paneli, 2022 WG2 değerlendirmesinde 1,5°C’nin üzerindeki ısınmanın hasat sorunlarına, yaşanmaz topraklara, sessiz baharlara ve çökmüş ekonomilere yol açabileceği uyarısında bulundu.  Şu anda dünya, ülkelerin mevcut 2030 taahhütlerine sadık kalmaları halinde 2,4°C’lik sıcaklıklara ulaşma yolunda ilerliyor. Climate Action Tracker
analistlerine göre, ülkeler mevcut politikalarına bağlı kalırlarsa 2,7°C’ye ulaşma yolunda ilerliyoruz.

COP212015 Paris Anlaşması kapsamında yaklaşık 200 ülke, küresel ısınmayı sanayi öncesi seviyelere kıyasla 1,5°C’yi hedefleyerek 2°C’nin çok altında sınırlama hedefiyle her 5 yılda bir yeni iklim planları sunmayı taahhüt etti. COP26 2021 Glasgow İklim Paktı kapsamında, bu ülkeler 1,5°C ile uyumlu hedeflere yönelik çalışmaları hızlandırmayı kabul etti.

Görüşler

Paris Equity Check Baş Araştırmacısı Yann Robiou de Pont:

“Adillik, ulusal iklim hedeflerinin iddiasını ve küresel ısınmayı sınırlamak için gereken küresel çabaya katkılarını değerlendirmek için bir ölçüttür. Ülkeler, Paris Anlaşması’nın gerektirdiği gibi “adil ve iddialı” hedefleri, yurtiçi azaltım ve adil hedeflerinin ötesinde azaltım yapabilecek diğer yoksul ülkelerde daha düşük maliyetle emisyonların azaltılmasına yönelik desteğin bir kombinasyonu yoluyla uygulayabilirler.

“Bu değerlendirme, Küresel Güney’in Kuzey ülkelerinin karbon yoğun ekonomik kalkınmasından kaçınabilmesi için uluslararası destek ve iş birliğinin önemini göstermektedir. Küresel kuzeyin önündeki zorluk, hızlı azaltım seçenekleri geliştirip uygulamak ve yeterli ve adil destek sağlamaktır. Küresel Güney’in önündeki zorluk ise 2030’un ötesinde yeşil kalabilmektir”.

Gana Climate Vulnerable forum (En Kırılgan Ülkeler Forumu) Başkanlık Özel Temsilcisi Henry Kokofu:

“Küresel emisyonların ezici çoğunluğundan sorumlu olan başlıca kirletici ülkeler, bu on yıl içinde kirlilik seviyelerini düşürmek ve gelişmekte olan ülkelere iklim felaketlerine uyum sağlamaları, kayıp ve hasarı ele almaları ve yenilenebilir enerjiye yapılan yatırımların artırılması da dahil olmak üzere küresel ölçekte azaltımı hızlandırmaları için uluslararası destek sağlamalı ve üzerlerine düşen adil payı yerine getirmelidir. Paris hakkaniyet kontrolü, bu ülkelerin kimler olduğunu ve yıkıcı küresel hasarı önlemek için göstermeleri gereken ilave çabayı ortaya koymaktadır.”

Kasım 2022 itibarıyla en son değerlendirmeleri gösteren haritaya buradan ulaşabilirsiniz.