Sivil toplum örgütleri gönüllüleri ile var. Gönüllüsü olmadan hareket eden bazı dernek ya da vakıflar var olsa da bu kurumların bir sivil topluma fayda sağladığını söylemek zor. STÖ’lerin profesyonel çalışanları da gönüllülerini etkin ve verimli kullanması gerekiyor. Her gönüllün farklı beklentisi var. Beklentilerine uygun olan, manevi olarak kendisini tatmin edecek kurumu bulması ve burada gönüllülük yapması için çalışmalara başlaması yeterli. Ancak gönüllülük iyi yönetilmediği zaman istenilen ve beklenilen sonuçlara ulaşmak mümkün değil. Birçok kurumda gönüllüler bir süre sonra bırakıyor ya da farklı STÖ’lere geçiyorlar. Bu konuda sivil toplum örgütleri gönüllüleri için “Öğrenme Yolculuğu (Learning Journey) tasarlaması ve gönüllülerine bu yolculukta ne kazanacaklarını aktarması önemli. Bu sayede gönüllüler hem etkin ve verimli çalışırlarken gönüllülük hayatlarına daha uzun süre aynı kurumda devam edebilir.
Öğrenme Yolculukları kurumlara göre değişiklik gösterebilir. Biz burada bu yolculukta olması gereken noktaları sizler için belirledik ve açıklamaya çalıştık.
1- İhtiyaç Belirleme
Gönüllüler ile bir şeyler hazırlarken onları sürecin içerisine dahil etmek gerekiyor. Her birey farklı ve bu farklılıklar ekipleri zenginleştiriyor. Öğrenme yolculuğu tasarlarken öncelikle gönüllülerin ihtiyaçlarını belirlemek gerekiyor. Bunu yaparken hem bulunulan STÖ’nün değerleri, vizyonu ve ihtiyaçları önemli hem de gönüllülerin bu süreçten neler bekledikleri önemli. Süreçte gönüllüler ile yapılacak ihtiyaç analizinin çıktılarına bakılarak buna uygun olarak öğrenme yolculuğu sürecinde gerekli eklemeleri yapmak yararlı olacaktır.
İhtiyaç belirlemek için isterseniz şu kaynaktan yararlanabilirsiniz: “Eğitim İhtiyaç Analizi” (İsmi eğitim olsa da her süreç için kullanılabilecek yöntemleri de içeriyor.)
2- Etkin Ekip çalışması
Gönüllü çalışmanın en güzel ama belki de en zor kısmı ekip olarak çalışmak. Ekiplerin çalışmaları için bireylerin farklılıklarının farkında olması ve bu farklılıkları güçlü yönleri olarak kullanması gerekiyor. Ekip oluşturmak ve yönetmek ise birçok kişi için zor olabiliyor. Bu süreçleri iyi kurgulamak, ekip içinde birlikte çalışma kaslarını güçlendirecek etkinlikler, eğitimler, atölyeler düzenlemek süreci hızlandırabilir. Öğrenme yolculuğunun büyük bir kısmı ekip çalışmasından gelecek öğrenmeler olacaktır. Bireyin hem kendi deneyimden hem de diğer gönüllülerin deneyimlerinden yararlanması ve bunları günlük hayatına katması sağlanabilir. Bu nedenle ekipleri kurgularken dengeleri iyi ayarlamak ve gözlemleyerek ekibin ihtiyaçlarına uygun etkinlik ve eğitimleri almaları için teşvik etmek gerekiyor.
3- İş Başında Eğitim
Gönüllülerin çoğunun gönüllüğe başladığı zaman bir iş tecrübesi bulunmuyor. Gönüllü çalışma sayesinde iş hayatında kazanacağı tecrübenin benzerini kazanabiliyor. Bu nedenle gönüllerin iş başında, yaparken öğrenmesi için fırsatlar yaratılması önem kazanıyor. Yapacağı hangi iş olursa olsun deneme yanılma ve bu süreç boyunca tecrübeli gönüllü ya da bir çalışanın mentorluğunda yürütmesi, kişinin daha hızlı öğrenmesi ve öğrendiklerini içselleştirmesi için harika bir fırsat sunuyor. Bu sayede deneyimli gönüllüler ya da çalışanlar ile yeni katılan gönüllülerin kaynaşması ve birlikte çalışma kaslarının güçlenmesi de sağlanıyor. Bu süreç boyunca gönüllünün hata yapması için güvenli bir alanının olması, hatalarından sorgulayarak öğrenmesi için mentorluk sürecinin yönetilmesi uzun vadede de etkin bir gönüllü kazanmayı sağlayacaktır.
4- Yaygın Eğitimin Kullanılması
Her STÖ’nün bir eğitim desteğine ihtiyacı var. İlk gelen gönüllülere oryantasyon düzenlenmesinden, ani gelişen bir durum karşısında tasarlanacak bir destek atölyeye kadar pek çok eğitime ihtiyaç var. Bu bazen kendi içindeki gönüllüleri yetiştirerek eğitmen yaparak çözülüyor kimi zaman ihtiyaca göre dışarıdan bir eğitim desteği alarak. Gönüllüler farklı süreçleri deneyimleyerek bu deneyimlerinden öğrendiklerini hayatlarına uygulayarak gelişiyor. Bu nedenle ihtiyaç duyulan eğitimlerde de yaygın öğrenme metotlarının kullanılması ve deneyimsel öğrenmenin tüm sürece yayılması gerekiyor. Gönüllüler yaşayabilecekleri durumları önceden bir oyun, simülasyon ya da etkinlik içerisinde deneyimleyerek nasıl hareket edeceğini, çıkabilecek sorunları nasıl çözeceğini bilmesi gerekiyor. Bu sayede süreçler daha verimli ve hızlı ilerleyebilir.
[irp posts=”7786″ name=”Çok Kültürlü Ortamlarda Eğitim”]5- Geri Bildirim Mekanizması
Gönüllüler ile iletişimi iyi tutmak ve yaşadıkları süreçleri değerlendirmeleri için alan açmak gerekiyor. Bu alanları açarken bir geri bildirim kültürü oluşturmak ise elzem. Neden mi? Gönüllüler bir sorun yaşadıkları zaman bunu nasıl ileteceklerini bilmedikleri zaman iletişim kazaları yaşanabiliyor. Bu iletişim kazaları bazen yaşanan yeri felce uğratabiliyor. Geri bildirimleri sadece sorun yaşayınca değil, her an için etkili kullanmak önemli. Yaşanan iyi anlarda da etkili geri bildirim verilerek sürecin nasıl ilerlemesi istendiği herkese gösterilebilir. Bu sayede kişi/ler süreçte iyi yaptıkları noktaları güçlendirebilir. Kurulan etkili geri bildirim mekanizması hem çalışanların gönüllüler ile iletişiminde, hem gönüllülerin iç iletişiminde önemli bir yere sahip olacaktır. STÖ’yü daha ileriye taşırken gönüllülerin gelişimlerini de pekiştirme görevini sürdürecektir.
6- Takdir edilme
Gönüllüler sivil toplum örgütlerinde pek çok görevi üstlenebiliyor. Bazı kurumların çalışanları olmadığı için her aşamayı gönüllüler yürütüyor. Gönüllülerin aldıkları sorumluluklar sayesinde kuruluş amaçları doğrultusunda ilerliyorlar. Bu süreçler gerçekleşirken, gönüllülerin yaptıkları işlerinden ardından yaşadıkları manevi tatmin, verdikleri emeklerin insanların hayatına değdiğini görmek, hikayelerini dinlemek büyük bir mutluluk sebebi. Ancak bu yeterli değil. Gönüllülerin yaptıkları işlerin ardından geliştirilecek bir sistem takdir edilmesi, değerli hissetmeleri ve verdikleri emeğin görülmesi onları gönül verdikleri kuruma daha da bağlayacaktır. Yaptıklarımızın görüldüğünü hissetmek neredeyse her bireyi mutlu edeceği gibi yaptıklarını daha şevkle yapmasını sağlayacaktır.
[irp posts=”4906″ name=”Eğitmenler ve eğitimle ilgilenenlere ilham verecek 5 öneri”]7- Gönüllü Kariyer Haritası
Gönüllüler bir STÖ’ye girdikleri an verilecek bir oryantasyon sürecinde, gönüllü olarak neler yapabileceğini, farklı sorumlulukları alması için nasıl hareket edeceğini, daha büyük bir sorumluluğu nasıl alacağını göstermek gerekiyor. Bir gönüllünün eğer kurum içinde gönüllüler için farklı sorumluluk seviyeleri varsa bunları bilmesi, hangi yolu seçerse oraya gideceğini bilerek kendi sürecini planlaması gerekiyor. Bu kariyer haritası sayesinde, gönüllüler farklı sorumlulukları almak için daha efektif şekilde teşvik edilebilirler.
Sizce Öğrenme Yolculuğu’nda neler olmalı?
Eğitmen Panda Kurucu Ortağı
